Tiết canh từ lâu đã trở thành món ăn quen thuộc trong nhiều cuộc nhậu, cỗ bàn. Dù được nhiều người ưa thích bởi hương vị “tươi – ngọt – mát”, nhưng đằng sau bát tiết canh lại tiềm ẩn vô số nguy cơ khiến bạn “ngậm ngùi trả giá”, thậm chí đánh đổi cả tính mạng. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ toàn bộ những hiểm họa mà bạn có thể đang vô tình “rước vào người” chỉ từ một bát tiết canh.

1. Tiết canh là gì? Vì sao ăn tiết canh lại nguy hiểm?

Không giống các món ăn được nấu chín, tiết canh là món sống, không qua đun sôi hay tiệt trùng. Điều này khiến các loại vi khuẩn, vi rút hoặc ký sinh trùng tồn tại trong máu động vật gần như nguyên vẹn khi đi vào cơ thể người.

Đặc biệt:

- Máu động vật chứa nồng độ vi sinh vật cao.

- Vi khuẩn trong tiết canh thường là chủng gây bệnh mạnh, có khả năng tấn công máu và hệ thần kinh.

- Cách chế biến tiết canh tại hàng quán thường không đảm bảo vệ sinh.

- Rửa tay, dụng cụ, pha tiết… đều dễ nhiễm bẩn.

Ngay cả khi động vật trông “khỏe mạnh”, chúng vẫn có thể mang mầm bệnh nhưng không biểu hiện ra ngoài. Khi ăn tiết sống, bạn đã vô tình “mở cửa” cho hàng triệu vi khuẩn độc hại xâm nhập vào cơ thể.

2. Những bệnh phổ biến khi ăn tiết canh mà bạn không ngờ tới

Đây là bệnh nguy hiểm nhất liên quan đến ăn tiết canh, đặc biệt là tiết canh heo.

2.1. Ngộ độc thực phẩm và rối loạn tiêu hóa

Ngộ độc thực phẩm là một trong những hậu quả thường gặp nhất sau khi ăn tiết canh. Những tác nhân như Salmonella, E.coli, Campylobacter hay tụ cầu vàng có thể tồn tại trong tiết động vật và xâm nhập trực tiếp vào cơ thể khi ăn. Mức độ ngộ độc nhẹ hay nặng phụ thuộc vào số lượng vi khuẩn, sức đề kháng của từng người và cách chế biến không đảm bảo vệ sinh.

Triệu chứng thường gặp

Người bị ngộ độc hoặc rối loạn tiêu hóa sau khi ăn tiết canh thường xuất hiện các dấu hiệu trong vài giờ đầu, bao gồm:

• Đau quặn bụng, chướng hơi hoặc sôi bụng kéo dài.
  
  

• Buồn nôn, nôn ói liên tục.
  
  

• Tiêu chảy từ nhẹ đến nặng, phân lỏng nhiều lần trong ngày.
  
  

• Sốt hoặc gai lạnh.
  
  

• Mệt lả, khát nước do mất nước và điện giải.
  
  

Ở trẻ nhỏ, người già hoặc người có bệnh nền, các triệu chứng thường nặng và tiến triển nhanh hơn.

Biến chứng nguy hiểm

Nếu không xử lý kịp thời, tình trạng ngộ độc thực phẩm do ăn tiết canh có thể dẫn đến:

• Mất nước nghiêm trọng, gây tụt huyết áp, suy kiệt cơ thể.
  
  

• Rối loạn điện giải, dẫn đến chuột rút, tim đập nhanh, thậm chí rối loạn nhịp tim.
  
  

• Viêm đại tràng cấp, khiến đau bụng dữ dội hoặc xuất huyết tiêu hóa.
  
  

• Nhiễm trùng huyết, khi vi khuẩn xâm nhập sâu vào máu – tình trạng có thể đe dọa tính mạng.
  
  

• Suy thận cấp do mất nước quá mức hoặc độc tố vi khuẩn gây tổn thương thận.

2.2. Nhiễm ký sinh trùng 

Bên cạnh nguy cơ nhiễm khuẩn, ăn tiết canh còn khiến cơ thể đối mặt với hàng loạt loại ký sinh trùng nguy hiểm. Do tiết canh là máu sống, hoàn toàn không được đun nấu, các ấu trùng ký sinh có cơ hội xâm nhập trực tiếp vào cơ thể và sinh sôi nhanh chóng. Đây chính là nguyên nhân khiến bệnh tiến triển âm thầm nhưng lại gây ra hậu quả nặng nề, đặc biệt ở những người có sức đề kháng kém.

Triệu chứng thường gặp 

Tùy loại ký sinh trùng, người bệnh có thể gặp một hoặc nhiều biểu hiện sau:

• Đau bụng âm ỉ hoặc dữ dội, đặc biệt vùng bụng trên hoặc quanh rốn
  
  

• Tiêu chảy kéo dài, phân lỏng, có mùi hôi bất thường
  
  

• Buồn nôn, nôn ói, đầy hơi, chướng bụng
  
  

• Mệt mỏi, suy nhược, giảm cân nhanh không rõ nguyên nhân
  
  

• Ngứa hậu môn về đêm (khi nhiễm giun kim)
  
  

• Thiếu máu, da xanh xao do ký sinh trùng hút chất dinh dưỡng
  
  

Những triệu chứng này thường mơ hồ, dễ nhầm với các bệnh lý tiêu hóa khác khiến người bệnh chủ quan không đi khám sớm.

Biến chứng nguy hiểm

Nếu không điều trị kịp thời, ký sinh trùng từ tiết canh có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề:

• Tổn thương gan và đường mật: giun sán di chuyển vào gan, gây viêm đường mật, áp xe gan.
  
  

• Tắc ruột, viêm ruột cấp do ký sinh trùng tập trung thành búi.
  
  

• Nhiễm trùng máu khi giun sán phá hủy mô và tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập.
  
  

• Tổn thương não và hệ thần kinh (ở một số loại sán như sán não), gây co giật, liệt, rối loạn ý thức.
  
  

• Suy kiệt, thiếu dinh dưỡng trầm trọng do cơ thể bị chiếm đoạt dưỡng chất kéo dài.

2.3. Viêm gan E lây qua đường tiêu hóa từ tiết sống

Ít ai biết rằng viêm gan E là một trong những bệnh có thể lây qua đường tiêu hóa khi ăn phải máu sống hoặc tiết canh bị nhiễm virus HEV. Virus này tồn tại trong máu của động vật (đặc biệt là lợn, dê, heo rừng), và khi ăn tiết sống không được đun chín, người ăn gần như “nuốt thẳng” virus vào cơ thể.

Khác với viêm gan A – bệnh thường nhẹ, tự khỏi, viêm gan E có thể gây tổn thương gan nghiêm trọng, đặc biệt ở phụ nữ mang thai và người có bệnh nền.

Triệu chứng viêm gan E

Bệnh thường khởi phát âm thầm, sau 2–8 tuần nhiễm virus. Các dấu hiệu phổ biến gồm:

• Mệt mỏi, chán ăn, buồn nôn
  
  

• Đau bụng âm ỉ vùng hạ sườn phải
  
  

• Tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa
  
  

• Sốt nhẹ hoặc sốt cao
  
  

• Nước tiểu sậm màu, phân bạc màu
  
  

• Vàng da, vàng mắt (giai đoạn tổn thương gan tiến triển)

Biến chứng của viêm gan E

Virus HEV có thể gây ra nhiều hậu quả nặng nề nếu không được phát hiện sớm:

• Suy gan cấp gan ngừng hoạt động, gây rối loạn đông máu, hôn mê gan
  
  

• Viêm gan tối cấp ở người có hệ miễn dịch yếu
  
  

• Gây tử vong cao ở phụ nữ mang thai (đặc biệt 3 tháng cuối) với tỷ lệ có thể lên đến 20–30%
  
  

• Ảnh hưởng hệ thần kinh: viêm não, hội chứng Guillain-Barré
  
  

• Nhiễm trùng toàn thân do suy giảm chức năng gan

2.4. Nhiễm khuẩn liên cầu lợn

Một trong những bệnh nguy hiểm nhất liên quan đến việc ăn tiết canh lợn là nhiễm khuẩn liên cầu lợn (Streptococcus suis). Dù trong máu lợn lượng vi khuẩn này không quá cao, nhưng cuống họng lợn – bộ phận thường được xay hoặc băm để “làm đông” tiết canh – lại chứa mật độ vi khuẩn cực lớn. Khi ăn sống mà không qua nấu chín, người ăn sẽ trực tiếp đưa vi khuẩn vào cơ thể và phơi nhiễm với nguy cơ bệnh nặng.

Triệu chứng nhiễm liên cầu lợn

Bệnh có thể bùng phát rất nhanh chỉ sau vài giờ đến vài ngày, thường với các biểu hiện:

• Sốt cao đột ngột, rét run
  
  

• Đau đầu dữ dội
  
  

• Ù tai, giảm thính lực
  
  

• Buồn nôn, nôn ói
  
  

• Mệt mỏi, đau cơ
  
  

• Xuất huyết dưới da hoặc rối loạn tiêu hóa

Biến chứng nguy hiểm

Nếu không được phát hiện và điều trị sớm, liên cầu lợn có thể gây ra:

• Viêm màng não mủ – biến chứng phổ biến nhất, dễ dẫn đến điếc vĩnh viễn
  
  

• Nhiễm trùng huyết, gây suy đa cơ quan
  
  

• Sốc nhiễm khuẩn, tụt huyết áp
  
  

• Suy hô hấp, trụy tim mạch
  
  

• Tử vong nếu không can thiệp kịp thời

3. Những quan niệm sai lầm khi ăn tiết canh 

3.1 Tiết canh nhà làm là an toàn?

Nhiều người vẫn tin rằng “tiết canh nhà làm”, “tiết con vật tự nuôi” thì sạch và không nguy hiểm. Đây là một hiểu lầm phổ biến. Việc nuôi lợn, gà, vịt tại nhà hoàn toàn không đảm bảo rằng chúng khỏe mạnh hay không mang mầm bệnh. Những vi khuẩn như liên cầu lợn hay các loại virus khác thường tồn tại âm thầm trong cơ thể vật nuôi mà mắt thường không thể phát hiện.

PGS.TS Vũ Đức Định (nguyên giảng viên chuyên ngành Tiêu hóa – Học viện Quân y) cho biết:
Tiết canh có thể bị nhiễm bẩn từ rất nhiều nguồn, bắt đầu từ quá trình giết mổ không đảm bảo vệ sinh, dụng cụ không sạch, hay thậm chí mầm bệnh từ tay người chế biến. Nếu trong đàn vật nuôi có con bị bệnh, vi khuẩn dễ dàng lây lan sang con khỏe mạnh và xâm nhập vào tiết khi chế biến.

Không chỉ tác nhân bên ngoài, bản thân gia súc – gia cầm vốn đã mang nhiều loại vi khuẩn, virus, nấm và ký sinh trùng tồn tại thường xuyên trong máu. Những mầm bệnh này không gây biểu hiện rõ rệt trên con vật, nhưng lại cực kỳ nguy hiểm khi xâm nhập vào cơ thể người.

Chưa kể, máu là môi trường dinh dưỡng lý tưởng cho vi khuẩn phát triển. Chỉ cần để tiết ở nhiệt độ phòng trong thời gian ngắn, lượng vi khuẩn đã tăng lên nhanh chóng, biến món tiết canh thành “ổ bệnh” mà không ai nhìn thấy được bằng mắt thường.

3.2 Rượu mạnh diệt được vi khuẩn trong tiết canh

Nhiều người tin rằng uống kèm rượu mạnh khi ăn tiết canh sẽ “khử khuẩn”, giúp món ăn trở nên an toàn hơn. Tuy nhiên, đây là một hiểu lầm nguy hiểm.

Thực tế, rượu chỉ có tác dụng diệt khuẩn khi nồng độ đạt từ 60–70% và cần tiếp xúc trực tiếp với bề mặt vi khuẩn trong một khoảng thời gian đủ dài. Trong khi đó, rượu uống vào cơ thể:

• Không tiếp xúc trực tiếp với tiết canh để kịp “khử” mầm bệnh.
  
  

• Nồng độ rượu khi vào dạ dày đã bị pha loãng bởi thức ăn, dịch vị, nên hoàn toàn không đủ khả năng tiêu diệt virus, vi khuẩn hay ký sinh trùng.
  
  

• Một số vi khuẩn như liên cầu lợn hay các ký sinh trùng đường ruột có khả năng chịu cồn cao, nên việc uống rượu càng không mang lại tác dụng bảo vệ.
  
  

Nói cách khác, uống rượu chỉ tạo cảm giác yên tâm ảo, nhưng không làm giảm bất kỳ nguy cơ nào khi ăn tiết canh. Thậm chí, lạm dụng rượu còn làm suy yếu hệ miễn dịch, khiến cơ thể dễ bị tấn công bởi mầm bệnh hơn.

3.3 Tôi ăn hoài có sao đâu?

Rất nhiều người cho rằng mình đã ăn tiết canh suốt nhiều năm mà “không hề hấn gì”, nên tin rằng món này an toàn. Nhưng thực tế, việc chưa gặp vấn đề không đồng nghĩa là không có rủi ro. Đây là kiểu may mắn “chưa tới lượt”, bởi vì:

• Mầm bệnh không phải lúc nào cũng xuất hiện, nhưng chỉ cần ăn đúng một lần phải con vật nhiễm vi khuẩn, virus hay ký sinh trùng là đủ để gây bệnh nặng.
  
  

• Liên cầu khuẩn lợn, sán, viêm gan E, vi khuẩn đường ruột... đều có thể tồn tại trong máu động vật mà không biểu hiện ra bên ngoài. Bạn không thể nhìn bằng mắt thường để biết con vật có bệnh hay không.
  
  

• Người từng ăn nhiều năm không sao cũng có thể mắc bệnh ở lần tiếp theo, vì mầm bệnh rất đa dạng và không có miễn dịch bảo vệ.
  
  

• Những trường hợp nặng như nhiễm liên cầu lợn gây viêm màng não, sốc nhiễm khuẩn, tử vong đều xảy ra ở chính những người… đã ăn tiết canh nhiều lần và nghĩ rằng mình “quen rồi”.

3.4 Ăn tiết canh lợn thì mới mắc bệnh?

Nhiều người vẫn nghĩ rằng chỉ tiết canh lợn mới nguy hiểm, bởi phần lớn ca ngộ độc được ghi nhận đều liên quan đến món này. Tuy nhiên, đó là một hiểu lầm phổ biến. Tiết canh thực chất có thể được chế biến từ bất kỳ loại gia súc hay gia cầm nào như dê, ngựa, vịt, ngan, ngỗng… Và điểm chung của tất cả chúng là máu sống – môi trường lý tưởng cho vi khuẩn, virus và ký sinh trùng tồn tại.

Theo chia sẻ của PGS.TS. Nguyễn Xuân Ninh (Viện Y học ứng dụng Việt Nam), không có loại tiết canh nào “an toàn” hơn loại nào. Dù là tiết dê, vịt hay ngan, tất cả đều có thể chứa vô số mầm bệnh mà mắt thường hoàn toàn không nhận ra.

• Ăn tiết canh lợn khi con vật đang mang bệnh có thể khiến người ăn nhiễm liên cầu khuẩn lợn, giun sán, các bệnh tiêu hóa, viêm màng não mô cầu và thậm chí tử vong.
  
  
• Tiết canh vịt, ngan, ngỗng cũng tiềm ẩn nguy cơ nhiễm tụ cầu và đặc biệt là các chủng cúm gia cầm nguy hiểm như A/H5N1 hay A/H6N1.

4. Gói xét nghiệm ký sinh trùng tại Đa Khoa Diamond

Gói xét nghiệm ký sinh trùng tại Đa Khoa Diamond được thiết kế nhằm phát hiện sớm các loại ký sinh trùng phổ biến và nguy hiểm có thể gây tổn thương gan, phổi, hệ tiêu hóa và thần kinh. Gói tầm soát bao gồm đầy đủ các xét nghiệm từ cơ bản đến chuyên sâu:

• Công thức máu tổng quát

• Toxocara canis (giun đũa chó)

• Strongyloides stercoralis (giun lươn)

• Gnathostoma (sán đầu gai)

• Trichinella spiralis

• Paragonimus (sán lá phổi)

• Schistosoma

• Cysticercus cellulosae (ấu trùng gạo heo)

• Fasciola (sán lá gan)

• Angiostrongylus (giun đũa)

• E. histolytica (amip gây tổn thương gan/phổi)

Gói xét nghiệm giúp đánh giá toàn diện tình trạng nhiễm ký sinh trùng, hỗ trợ bác sĩ đưa ra phác đồ điều trị chính xác, kịp thời và phòng ngừa biến chứng nguy hiểm.

>>> Giá gói xét nghiệm ký sinh trùng: 1.655.000 VNĐ

Tiết canh là món ăn tồn tại lâu đời nhưng tiềm ẩn nhiều hiểm họa mà rất ít người lường trước được. Vì vậy, để bảo vệ sức khỏe cho bạn và gia đình, hãy từ bỏ thói quen ăn tiết canh và chủ động kiểm tra sức khỏe nếu từng sử dụng món ăn này.  Gói Xét Nghiệm Ký Sinh Trùng tại Đa Khoa Diamond là giải pháp hiệu quả giúp phát hiện sớm mầm bệnh và ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm.

Nguồn: Y Khoa Diamond tổng hợp và cố vấn chuyên môn từ đội ngũ Bác sĩ.