Băng huyết sau sinh là một biến chứng sản khoa nguy hiểm, xảy ra khi sản phụ mất một lượng máu lớn sau khi sinh. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở phụ nữ sau sinh trên toàn thế giới, đặc biệt tại các nước có hệ thống y tế chưa phát triển hoàn thiện. Hiểu rõ nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của băng huyết sau sinh giúp các bà mẹ và gia đình có biện pháp phòng ngừa và chăm sóc hợp lý.

Băng huyết sau sinh là gì?

Băng huyết sau sinh được định nghĩa là hiện tượng mất máu trên 500ml sau khi sinh thường hoặc trên 1000ml sau khi sinh mổ. Băng huyết có thể xảy ra trong vòng 24 giờ đầu sau sinh (băng huyết sơ phát) hoặc trong vài tuần sau sinh (băng huyết thứ phát). Nếu không được kiểm soát kịp thời, băng huyết có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng, bao gồm sốc mất máu, suy các cơ quan, và nhiều hệ lụy khác.

Nguyên nhân của băng huyết sau sinh

Có nhiều nguyên nhân gây ra băng huyết sau sinh, được chia thành 4 nhóm chính:

Đờ tử cung: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất, chiếm tới 70% các ca băng huyết. Đờ tử cung xảy ra khi tử cung không co bóp đủ mạnh để ngăn chảy máu sau khi nhau thai được lấy ra. Các yếu tố như thai lớn, đa thai, chuyển dạ kéo dài, hoặc tiền sử đờ tử cung có thể làm tăng nguy cơ.

Rách đường sinh dục: Trong quá trình sinh, cổ tử cung, âm đạo hoặc tầng sinh môn có thể bị rách do thai nhi lớn, sinh quá nhanh hoặc sử dụng dụng cụ hỗ trợ (như kẹp hoặc hút) gây chảy máu nghiêm trọng.

Nhau thai bất thường: Các vấn đề về nhau thai như nhau tiền đạo (nhau thai bám ở vị trí bất thường) hoặc nhau cài răng lược (nhau thai bám sâu vào lớp cơ tử cung) có thể khiến nhau thai không bong ra hoàn toàn sau khi sinh và gây chảy máu.

Rối loạn đông máu: Một số sản phụ có thể gặp các vấn đề về đông máu như thiếu yếu tố đông máu hoặc bệnh lý huyết học khiến máu khó đông, làm gia tăng nguy cơ chảy máu kéo dài.

Các yếu tố nguy cơ của băng huyết sau sinh

Mặc dù băng huyết sau sinh có thể xảy ra với bất kỳ ai, một số yếu tố sau đây làm tăng nguy cơ mắc biến chứng này:

- Sinh con nhiều lần: Phụ nữ đã trải qua nhiều lần sinh có nguy cơ cao hơn vì tử cung mất dần khả năng co bóp hiệu quả.

- Đa thai và thai lớn: Thai nhi lớn hoặc mang đa thai làm căng tử cung, tăng nguy cơ đờ tử cung sau khi sinh.

- Tiền sử băng huyết sau sinh: Những người từng bị băng huyết sau sinh trước đó có nguy cơ cao tái phát trong các lần sinh tiếp theo.

- Thời gian chuyển dạ quá dài hoặc quá ngắn: Chuyển dạ kéo dài có thể gây mệt mỏi tử cung, trong khi chuyển dạ quá nhanh có thể làm tử cung co bóp không hiệu quả.

- Một số bệnh lý nền: Các bệnh lý như tăng huyết áp, tiền sản giật, hoặc các rối loạn đông máu bẩm sinh cũng là yếu tố nguy cơ gây băng huyết sau sinh.

- Sinh mổ hoặc can thiệp trong quá trình sinh: Việc sinh mổ, sử dụng kẹp hoặc hút chân không, và các thủ thuật hỗ trợ khác có thể gây rách hoặc tổn thương các mô, dẫn đến chảy máu.

Phòng ngừa và quản lý băng huyết sau sinh

Để phòng ngừa và xử lý băng huyết sau sinh, việc thăm khám tiền sản và theo dõi chặt chẽ trong quá trình sinh là vô cùng quan trọng. Các phương pháp phòng ngừa băng huyết bao gồm:

- Sử dụng thuốc co bóp tử cung: Ngay sau khi sinh, bác sĩ thường tiêm hoặc cho uống thuốc giúp tử cung co bóp để ngăn ngừa đờ tử cung.

- Kiểm tra và can thiệp sớm khi có nguy cơ: Việc thăm khám cẩn thận và phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ sẽ giúp giảm thiểu băng huyết.

- Điều trị kịp thời các tổn thương: Các rách hoặc tổn thương trong quá trình sinh cần được xử lý ngay để tránh chảy máu kéo dài.

- Chuẩn bị truyền máu nếu cần thiết: Đối với những ca có nguy cơ băng huyết cao, chuẩn bị sẵn nguồn máu để truyền kịp thời sẽ giúp giảm nguy cơ tử vong do mất máu.

Băng huyết sau sinh là một biến chứng nguy hiểm nhưng có thể phòng ngừa và quản lý nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Các sản phụ cần tuân thủ các buổi khám tiền sản và sinh đẻ tại các cơ sở y tế uy tín. Việc nắm rõ các yếu tố nguy cơ và hiểu về các biện pháp phòng ngừa sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của người mẹ trong và sau khi sinh.

Nguồn: Y Khoa Diamond tổng hợp và cố vấn chuyên môn từ đội ngũ Bác sĩ.