Chụp X-quang là một trong những phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến, được sử dụng rộng rãi trong y học để kiểm tra và chẩn đoán nhiều bệnh lý khác nhau, từ gãy xương đến các bệnh về phổi. Tuy nhiên, một số người lo ngại rằng việc tiếp xúc với tia X khi chụp X-quang có thể làm tăng nguy cơ phát triển ung thư. Để trả lời câu hỏi này, chúng ta cần hiểu rõ về tia X, liều lượng bức xạ khi chụp X-quang, và mối quan hệ giữa bức xạ và ung thư.

Tia X là gì?

Tia X là một dạng bức xạ ion hóa có năng lượng cao, có khả năng đi xuyên qua các mô mềm của cơ thể nhưng lại bị hấp thụ bởi các cấu trúc cứng như xương. Chính nhờ tính chất này mà tia X được sử dụng để tạo ra hình ảnh bên trong cơ thể. Khi bức xạ tia X đi qua cơ thể, nó có khả năng gây ra sự ion hóa, tức là làm thay đổi cấu trúc nguyên tử của các tế bào. Sự ion hóa này có thể gây ra tổn thương tế bào và DNA, điều này có thể dẫn đến sự phát triển của ung thư nếu quá trình phục hồi của tế bào không diễn ra đúng cách.

Liều lượng bức xạ khi chụp X-quang

Mặc dù tia X có khả năng gây tổn thương cho tế bào, nhưng liều lượng bức xạ mà cơ thể nhận được khi chụp X quang là rất nhỏ. Liều bức xạ được đo bằng đơn vị millisievert (mSv). Theo giả thuyết, một lần chụp X-quang ngực thông thường chỉ cung cấp khoảng 0.1 mSv, trong khi liều bức xạ tự nhiên mà mỗi người tiếp xúc hàng năm từ môi trường sống tự nhiên (đất, không khí, thực phẩm) là khoảng 3 mSv.

Nguy cơ ung thư từ chụp X-quang

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng nguy cơ phát triển ung thư từ bức xạ do chụp X quang là rất nhỏ, đặc biệt là khi chỉ thực hiện một số lượng hạn chế các lần chụp. Các cơ quan y tế và y khoa, như Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đều đồng ý rằng liều bức xạ từ chụp X quang thông thường là an toàn đối với hầu hết mọi người.

Tuy nhiên, nếu bạn phải chụp X quang nhiều lần trong một khoảng thời gian ngắn, hoặc nếu bạn làm việc trong môi trường tiếp xúc với tia X thường xuyên (chẳng hạn như các nhân viên y tế trong phòng chụp X quang), nguy cơ này có thể tăng lên. Vì vậy, các biện pháp bảo vệ như mặc áo chì và hạn chế số lần tiếp xúc là rất quan trọng trong những trường hợp này.

Ai nên thận trọng khi chụp X-quang?

Phụ nữ mang thai: Mặc dù liều bức xạ của chụp X quang là thấp, nhưng nếu không cần thiết, các bà mẹ mang thai nên tránh chụp X quang để bảo vệ thai nhi, đặc biệt là trong giai đoạn đầu của thai kỳ khi các tế bào của thai nhi đang phát triển nhanh chóng.

Trẻ em: Trẻ em nhạy cảm hơn với bức xạ so với người lớn, do đó việc chụp X quang ở trẻ em cần được cân nhắc kỹ càng. Các kỹ thuật viên thường sẽ sử dụng liều bức xạ thấp hơn cho trẻ nhỏ và chỉ thực hiện khi thực sự cần thiết.

Lợi ích vượt trội hơn nguy cơ

Điều quan trọng cần nhớ là lợi ích của việc chụp X-quang trong chẩn đoán bệnh tật thường vượt trội hơn so với nguy cơ ung thư từ bức xạ. Chụp X-quang giúp bác sĩ phát hiện và điều trị kịp thời nhiều bệnh lý nghiêm trọng như ung thư phổi, gãy xương hoặc nhiễm trùng phổi. Khi cần thiết, việc chụp X-quang là một công cụ hữu ích và cần thiết trong y tế.

Chụp X-quang có thể làm tăng nguy cơ ung thư, nhưng nguy cơ này là rất nhỏ đối với những người chỉ tiếp xúc với tia X một cách hạn chế và trong một thời gian dài. Với liều bức xạ thấp, các biện pháp bảo vệ như: áo chì, và việc áp dụng đúng chỉ định y khoa, chụp X-quang là một phương pháp chẩn đoán an toàn và hiệu quả. Tuy nhiên, trong một số trường hợp cụ thể, như phụ nữ mang thai và trẻ em, cần thận trọng hơn và nên thảo luận kỹ với bác sĩ trước khi thực hiện.

Nguồn: Y Khoa Diamond tổng hợp và cố vấn chuyên môn từ đội ngũ Bác sĩ.